Dhoore Vanweert architecten
Een bijzonder paviljoen in het groen
Elk nadeel heb zijn voordeel. De intussen beroemde woorden zijn zeker van toepassing op de locatie van deze bijzondere woning. Hoewel het een groene omgeving betreft, ligt de weg een stuk lager dan de omliggende percelen. Dhoore Vanweert maakte daar gebruik van om het slaapgedeelte in een souterrain te voorzien waardoor de leefruimte als een bijna zwevend paviljoen boven het maaiveld pronkt.
Dat de klant, die familie is, voor Dhoore Vanweert zou kiezen, stond vrij snel vast. Toch gebeurde dit eerder vanwege de persoonlijke relatie dan door een bewuste keuze voor de uitgesproken architectuurtaal van dit bureau. De grootste uitdaging in dit project bestond er dus in van de klant ook hiervan te overtuigen. Want net als zovelen had die voor aanvang een voorkeur voor een moderne stijl met gevels in witte crepi en grote ramen. Kristof Mariën: “Behalve het feit dat dit hier niet zou passen, werken wij minder graag met crepi omdat het als materiaal minder eerlijk is. Het is ook heel gevoelig voor scheuren op termijn en verkleuring. Beton is veel eerlijker. Daarbij is je structuur meteen ook je uitstraling. Het heeft wel wat tijd gekost om hen hiervan te overtuigen maar uiteindelijk gingen ze wel mee in onze visie.”
Ook het concept van de woning is uiteindelijk anders uitgedraaid dan wat je van een standaard grondplan zou verwachten. Daar heeft vooral de omgeving een grote rol in gespeeld. “Kenmerkend voor deze regio is de aanwezigheid van een historische holle weg. Dit soort wegen liggen dieper wat voor een groot contrast met de omgeving zorgt. Hier werd dat deels opgevangen met Meidoornhagen. Wij hebben die uitgesproken karaktertrek van de omgeving meegenomen in ons concept door het bovenste deel van de woning als een paviljoen iets hoger te leggen en het onderste gedeelte als het ware in de grond te laten verzinken. Door de oprit via de holle weg te laten verlopen, krijg je terwijl je langs de woning rijdt, echt het idee dat de woning op de heuvel ligt en er bij wijze van spreken lijkt op te zweven.”
Het volume is rondom beglaasd wat de bewoners een fenomenaal zicht op de omgeving biedt. Door iets hoger te liggen behoud je dat zicht zelfs in vol maïsseizoen en kijk je over de velden zelfs op de skyline van Maastricht. Omgekeerd, naar inkijk, is binnenin rondom een gordijn voorzien zodat ze te allen tijde kunnen afsluiten. Dhoore Vanweert voorzag daarnaast ook de mogelijkheid voor een stalen buitengordijn door in de luifel een uitsparing te creëren. Dit stalen gordijn kan enerzijds functioneren als privacy buffer maar is anderzijds ook nuttig als extra zonnewering. Privacy was voor de klant een belangrijk issue. Daar speelde DhooreVanweert op in door gevoelige ruimtes als slaap- en badkamer in het souterrain te voorzien. “Inkijk heb je er niet en door de toevoeging van patio’s genieten ze voldoende daglicht. Ook die ingreep vergde wat overtuigingskracht bij de klant maar intussen is die de grootste voorstander van slaapvertrekken op de benedenverdieping.”
Behalve compacte bad- en slaapkamers – kinderkamer, master bedroom en logeerkamer telkens met aangrenzende patio – vinden we in de kelderverdieping ook nog een toilet en de technische ruimte terug. Het grote voordeel van dergelijk souterrain, dat weliswaar zo niet aanvoelt, is dat je het verblijven in de woning in de bel-etage kan voorzien en dat je het visueel bij één niveau kan houden ondanks dat er twee bouwlagen waren toegestaan. Je bereikt dit volume via een trap in het souterrain. Aan de voorzijde van de woning bevinden zich de eethoek en de keuken, achteraan vinden we een zitzone en multifunctionele ruimte die op het landschap zijn gericht. Deze vier ruimtes met daarrond een circulatieradius van telkens één meter, worden opgesplitst door een betonnen ‘gordijn’. Omwille van dit aanwezige element, besloot Dhoore Vanweert om met losstaand meubilair en maatwerk te werken zoals de keukenwand met de toestellen aan de voorzijde en berging aan de achterzijde. “Tegen die structuur kasten gaan plaatsen zou heel raar zijn. Om dit tot zijn recht te laten komen, hebben we ze er los van getrokken. Wanneer je er nu achter loopt, krijg je opnieuw bepaalde doorzichten en dat houdt het interessant en spannend. We hebben in elk kwadrant ook een opengaande schuifpui voorzien met direct toegang tot het terras om de relatie met de omgeving maximaal te houden. In de zomer zorgt dat bovendien voor natuurlijke ventilatie en een aangenaam briesje. Door de aanwezigheid van de luifel geniet je er voldoende zonnewering.”
In materialisatie zet beton weliswaar de toon maar ze overheerst de omgeving niet dankzij de glazen gevels. De combinatie van aluminium schrijnwerk, driedubbel glas en beton zorgt ook voor een vrij duurzaam verhaal. Als je kiest voor beton, doe je dat resoluut was hier de mening van Dhoore Vanweert. Binnenin is nagenoeg alles wat je ziet beton: vloer, wanden, plafond en zelfs bepaald meubilair. Dat de bouwheer fan is van uitgesproken architectuur zoals de case study houses, liet hen toe zo ver te gaan. Getuige daarvan het betonnen element met lob structuur in kruisvorm die de leefruimte in kwadranten verdeelt. “Eén grote, ijle ruimte werkt niet altijd en dan mis je vaak geborgenheid in bepaalde ruimtes zoals zithoek en eethoek. Dit was onze oplossing om enigszins te compartimenteren maar toch ook voldoende relatie en verbinding te houden. Uiteindelijk zijn we via ingenieurstudies tot die hyperboolvorm gekomen omdat we merkten dat het niet nodig was om volle rechte muren te voorzien. Bovendien zorgen de uitsparingen ervoor dat je contact houdt met de andere ruimtes en blijven boeiende doorzichten bewaard. Mensen zijn vaak bang voor doorgedreven gebruik van beton, zeker in het interieur maar eigenlijk creëren wij zo een neutraal canvas voor de klant die het door middel van accessoires en meubels warm kan aankleden. Dergelijke materialisatie zorgt ervoor dat deze woning op dat vlak veel kan verdragen.”
De woning zelf, met uitzondering van de patio’s, is opgebouwd uit een vierkant van exact tien meter op tien en dat geldt zowel voor het souterrain als voor de leefruimte. De luifel zelf is twaalf op twaalf. Het voordeel van die maten is dat je een eenvoudig grid krijgt, handig als je werkt met ter plaatse gestort beton. “Daardoor kon de volledige woning worden uitgezet op een stramien van 1m20 om te bekisten en te storten. Prefab was geen optie hoewel het had gekund. Opnieuw omwille van die eerlijkheid hebben we het niet gedaan. Qua uitstraling achteraf is ter plaatse gestort beton anders gedetailleerd en vinden we het bovendien natuurlijker. De imperfecties hebben net hun charme en geven karakter aan het geheel. Ook met de luifelconstructie was prefab niet voor de hand liggend vanwege de ondersteuning. We hebben bij deze woning sowieso weinig steunpunten.”
Hoewel de woning in beton is gerealiseerd, grijpt ze nauwelijks in op de omgeving. Ze is als een paviljoen in het groen gezet zonder dominant te zijn. Mede dankzij het concept van het souterrain zie je visueel maar één bouwlaag en krijg je een ingetogen aanblik. Dat is zeker één van de sterktes van dit project. Net als de vernuftige constructie van de woning. “Het uiteindelijke ontwerp vinden wij heel geslaagd. De volledige dakconstructie rust eigenlijk op dat betonnen kruiselement dat met zijn bijzondere vorm indruk maakt. De uniformiteit in materialen die we hebben weten door te trekken over de volledige woning, komt hier goed tot zijn recht. Dat de klant nu ook achteraf begrijpt wat we ermee bedoelden, is altijd heel fijn als architect. Net zoals we hebben kunnen aantonen dat een kelderverdieping veel meer potentieel heeft dan louter opslag of garage. Anders is het een dure ingreep voor een niet zo duurzame functie. Dat proberen wij als bureau te vermijden en zien we als een uitdaging voor toekomstige projecten.”
Tekst: Sam Paret