Atelier Vens Vanbelle
De paalwoning als referentie voor een omgeving gedicteerd door water
Periodes met extreme hitte en hevige regenval zullen meer en meer voorkomen. Daar moeten dus ook architecten bij hun ontwerp rekening mee houden. Zeker wanneer je zoals hier in het West-Vlaamse Krombeke in een weliswaar idyllisch landschap werkt, maar wel eentje waarbij water al de hoofdrol vertolkt. US Architecten nam weliswaar geen risico, maar speelde dat water volledig uit en liet zich inspireren door paalwoningen om in deze moerastuin een unieke vakantiewoning te realiseren.
De bouwheer wist beslag te leggen op dit bijzondere perceel in agrarisch gebied met daarop een oude woning en een dito bijgebouw. Hij wou daar heel graag een fijne vakantiewoning realiseren en schakelde daarvoor de no-nonsense aanpak van US in. Steven Vanwildemeersch: “De omgeving is prachtig, maar heel waterrijk. Er zijn maar liefst drie vijvers op het terrein dat zich er uitstekend toe leent. Aan de voorzijde van de woning is er weiland, enkel doorbroken door een mooie, lange dreef die je naar het hart van de site brengt. Doordat het helemaal omzoomd is met water, ligt de bouwzone op een klein schiereiland. Al snel ontstond het idee om dat landschap te respecteren en het bij de herbouw van het bestaande nog meer tot zijn recht te laten komen door de diverse vijvers met elkaar te verbinden en het concept van een paalwoning toe te passen. Op die manier wilden we een woning creëren die als het ware op het water ligt met een terras dat er doorheen prikt en met de leefruimtes op de kop voor extra beleving van de omgeving. In overleg met de gemeente werd het concept verder verfijnd. Het idee om de verschillende waterpartijen te koppelen werd niet ondersteund.”
US herpositioneerde het nieuwe volume en herdacht het concept met een betere relatie tot het water als gevolg. Het nieuwe volume dat grotendeels het oude overlapt, bestaat eigenlijk uit een lange balk van veertig meter bij zes meter. “Het bestaande woongebouw was compacter maar hoger met twee volwaardige verdiepingen. Het voordeel van een herkenbaar lang en smalle plantypologie is dat je veel perspectief op de omgeving kan creëren. Vandaar dat wij het nieuwe volume verlaagden en bijgevolg iets konden uitrekken richting de bestaande waterpartijen. Leefgedeelte met salon, keuken, eetplaats en een deels overdekte buitenruimtebevinden zich logischerwijze op die kop. Slaapgedeelte werd dan weer voorzien aan de logistieke kant van de woning, vooraan aan de inkomzone van het terrein die je via de dreef bereikt. Het concept binnenin is dat alles open is tot in de nok en de diverse functies achter elkaar zijn geschakeld. Met schuifdeuren kan je bepaalde functies afsluiten, maar als die allemaal openstaan krijg je een extra perspectief op de omgeving langs de volledige achtergevel. Ook het vaste meubilair zoals een roomdivider met haard hielden we bewust iets van het plafond af. Op die manier behouden we ruimtegevoel in een woning van ‘slechts’ 1000 kubieke meter.”
De woning kent niet alleen een herkenbare typologie, ook het materialenpallet is duidelijk en eenvoudig. En daarvoor haalden de eigenaars inspiratie uit het buitenalnd. “De Braziliaanse architect Marcio Kogan werkt vaak in heuvelachtig gebied in tropische omgevingen. Daar realiseert hij fantastische brutalistische woningen in beton en hout met heel veel sfeer. Vanuit die materialen is snel de finale selectie gebeurd om een woning te bouwen op een vrij industriële manier. Voor dit project betekent dat een staalskelet afgewerkt met betonpanelen voor de gevels en hout voor het dak. Op die manier combineren we beide materialen, maar wel een beetje op een atypische manier.“
Op de prefab staalstructuur kwamen dus betonpanelen die een beschermingslaag kregen tegen de vervuiling. Om het volume uit te puren, werd er veel aandacht besteed aan details. Zo zijn de dakgoten ingewerkt in de houten dakstructuur in padoek. Via een luikje in de latten kan je die wel gemakkelijk onderhouden. Vaste gevelhoge ramen zijn als blokramen voorzienwaardoor ze ook als zitplek fungeren zoals op de kop van het gebouw. Op bepaalde plekken werd het glas zelfs op het kader gekleefd om de minimalistische vorm en het ritme tussen beton en glas te kunnen aanhouden.
Ook het interieur kreeg een warme en hedendaags landelijke uitstraling. Vloeren in gepolierde beton met een kleurpigment en een daarbij passende natuursteen die onder meer in het keukeneiland terugkomt. Voor de rest zien we vooral veel hout terug, onder meer in het vast meubilair.
Ook het bestaande bijgebouw werd gerenoveerd. Om de harmonie te respecteren werden de bakstenen gevels ervan gekaleid in dezelfde kleur als het beton van het hoofdgebouw en werden er houten blokramen in Afzelia geïntegreerd. “Zo krijg je een link tussen beide gebouwen en behoud je een beperkt materialenpallet. In dezelfde categorie horen de lage tuinmuren als plankenbekist betonelement. Die zorgen voor een visuele buffer in de benadering en dienen tegelijkertijd als zitbank.”
Met een warmtepomp, vloerverwarming, ventilatiesysteem D en zonnepanelen die niet op het dak maar in het tuinontwerp werden geïntegreerd, zijn ook de nodige investeringen gedaan om de vakantiewoning toekomstbestendig te maken. Maar het spreekt voor zich dat vooral de landschappelijke integratie en de specifieke rol die het water vertolkt de sterktes zijn van dit bijzondere project. “We hebben getracht om het landschap een hoofdrol te geven, zowel in als rond de woning. Dankzij een herkenbare typologie, eerlijke pure architectuur die in het landschap past en de goede omgevingsaanleg van burO Groen is dit zeker geslaagd. Het zorgt ervoor dat de woning doet wat zijn functie vooropstelt, namelijk je een instant vakantiegevoel bezorgen. Dat gebeurt al wanneer je via de dreef aankomt en die sfeer neemt enkel nog toe naarmate de woning meer prijsgeeft. Door er een laag en langgerekt volume van te maken, is er bovendien nog meer en beter perspectief op die fantastische omgeving. Neem naast dit archetype nog het beperkte en natuurlijke materialenpallet dat helpt om de woning daarin te laten opgaan en dan krijg je automatisch het landschap dat op de voorgrond treedt. En dat was exact wat wij voor ogen hadden.”
US Architecten
Veemarkt 1
8500 Kortrijk