Pierre Accarain – Marc Bouillot Architectes Associées
Het avontuur van de Silver Tower begint al in 2000. Pierre Accarain en Marc Bouillot van het gelijknamige architectenbureau brengen dan op vraag van bouwbedrijf Kumpen de 64 mede-eigenaars van de kadastertoren in Brussel samen. Immobiliëngroep Bernheim-Outremer wil het omvormen tot het Botanic Building. Ze organiseren een ontwerpwedstrijd waarbij het Atelier de l’Architecture de Genval als winnaar uit de bus komt. Accarain-Bouillot Architectes Associés nemen de opvolging en uitvoering op zich. Maar dan begint het pas: Bernheim-Outremer neemt ondertussen AG Real Estate over en zet zijn zinnen op een aangrenzende grond met verlaten gebouwen. Hun droom? Het volledige team achter het Botanic Building inschakelen om op die plek de Silver Tower te bouwen. De naam dankt het project aan een kleine anekdote: tijdens één van de vele voorafgaande vergaderingen zet iemand van AG Real Estate zijn zilveren pen recht op tafel. Gewoon om te tonen wat hij voor ogen heeft met het terrein. De rollen zijn deze keer omgedraaid: Pierre Accarain en Marc Bouillot mogen achter de ontwerptafel plaatsnemen en bedenken een zilveren toren die op een krap stukje Brussel net naast de spoorweg komt. De opvolging en coördinatie is deze keer in handen van het Atelier de l’Architecture de Genval.
De eerste ontwerpen uit 2006 voldoen niet. AG Real Estate zegt dat het minstens verdiepingen nodig heeft van zo’n 1.300 m2. Door het gebouw in een ellipsvorm te tekenen, kunnen Accarain en Bouillot wel beantwoorden aan die specifieke eis. Maar daarvoor is er extra grond nodig. Dankzij een goeie samenwerking met de gemeente Sint-Joost-ten-Node schuift de riolering in 2012 op. Nu is er voldoende plaats om de Silver Tower te plaatsen. Initieel telt de toren negen kelderverdiepingen en achtentwintig bovengrondse verdiepingen. De werken verlopen logischerwijze in fases. In 2015 pakken ze eerst de slibwanden van de buitenmuur van de toren aan. In 2017 bouwen ze dan de centrale koker met daarin liften, trappen en noem maar op. De bouw van de rest van de toren gebeurt met de stross-methode. Dat wil zeggen dat de aanemer grond en zand onder de al geplaatste structuur weghaalt. Een manier om tijd te besparen. Ondertussen zijn we 2018: AG Real Estate is na een lange zoektocht naar de juiste bestemming voor het gebouw – waaronder een hotel – ten einde raad. Gelukkig is er de Gentse bouwpromotor Ghelamco. Zij redden het project en niet veel later winnen ze zelfs de aanbesteding van het Brussels Gewest dat op zoek is naar 40.000 m2 kantoorruimte. Ghelamco neemt de coördinatie van de bouw van de Silver Tower stevig in handen. Geen sinecure als je ziet wat voor bouwwerken er intussen bezig zijn op het terrein. De logistiek was enorm: omwille van de beperkte ruimte plaatsten ze alle geprefabriceerde constructies ’s nachts.
De ellipsvorm symboliseert niet alleen de zilveren pen, het blijkt ook de perfecte passepartout in een openbare ruimte met tunnels, spoorwegen en het toekomstige Sint-Lazarusplein. Voor de esthetische kant van het gebouw hadden Accarain en Bouillot een specifieke aanpak in gedachten voor het gelijkvloers, het grootste stuk van de toren en de kroon errond. Het gelijkvloers is ontworpen in een zoektocht naar meer openheid. De grote hal is ongeveer elf meter hoog. Daardoor zie je de treinen tussen station Brussel-Noord en Brussel-Centraal voorbijkomen. En dat zorgt eerlijk gezegd voor een verbluffend effect. De zichtbare hoofdconstructie bestaat uit V-vormige kolommen die het gebouw de nodige dynamiek geven. Om de ingang extra te benadrukken, is er ook een grote verticale inkeping gemaakt op één van de smalle vlakken van het gebouw. Op de grote benedenverdieping met mezzanine heb je nog de typische organisatie rond een centrale koker. Vanaf verdieping 25 zorgen verzonken vloeren voor een verticale schuine wand die het gebouw schijnbaar tot de 32e verdieping omhult met een sluier.
Om van in het begin het gewenste zilveren effect te krijgen, kozen Accarain en Bouillot om om de twintig meter geanodiseerde aluminium lamellen te plaatsen. Zo krijg je een echte zilveren toren. Met het BREEAM-label voldoet het gebouw ook aan tal van internationale milieucriteria. Dat komt onder andere doordat de hoogwaardige vliesgevels veel efficiënter zijn dan in het begin van het ontwerp in 2006. En er is intussen ook nieuwe en meer performante beglazing op de markt gekomen. De zonnepanelen die initieel op de zuidgevel voorzien waren, zijn zelfs niet meer geplaatst. Bovendien blijken de esthetische lamellen ook bijzonder effectief tegen felle zon: door te berekenen welke schaduw ze creëren, is dus ook de EPB verbeterd. Meer nog: alles wat te maken heeft met dubbele stromen, energierecuperatie en waterbehandeling is helemaal aangepakt zoals het in 2020 hoort.
Het is meer op het vlak van stabiliteit dat er enkele opmerkelijke zaken zijn. Naarmate het project vorderde, steeg het aantal verdiepingen van 28 naar 32. Die wijziging trok de aandacht van het ingenieursbureau Greisch: zij wilden de statische weerstand van het gebouw verbeteren. Voor de technische verdiepingen – 18 en 19 – ontwierpen ze metalen beugels. Dat zijn schuine armen tussen buitenkolommen van de gevels en de kern, om het geheel te stabiliseren. De beugels werken als schokdempers: bij plotse hevige wind blokkeren ze, in gewone omstandigheden laten ze de toren mee wiegen. De Universiteit van Luik voerde windtunneltesten uit om het mogelijke spanningsniveau te berekenen en de plaatsing van de beugels aan te passen.
Na een avontuur van bijna vijftien jaar is de Silver Tower bijna klaar. Eindelijk, want begin 2021 moet het gebouw beginnen renderen. Het uiteindelijke project is een zeldzaamheid en eentje waarin de verschillende betrokken partijen één voor één hun verdienste hebben. Accarain en Bouillot willen daarom speciaal de grote proactiviteit van het gemeentebestuur van Sint-Joost-ten-Node in de verf zetten en het bewonderenswaardige werk van de aannemers onderstrepen.
Tekst: Chantal Ernst
Foto’s: Accarain-Bouillot sa