Bastion Architecten
Wie vandaag op de A12 rijdt ter hoogte van Willebroek, mag zich sinds kort vergapen aan een bijzondere architecturale constructie. Tegen de achtergrond van een groot magazijn schittert de volledig vernieuwde hoofdzetel van CEVA Logistics, eigendom van vastgoedontwikkelaar en -investeerder Goodman. Het kantoorgebouw haalt zijn architecturale kracht uit een dynamisch verticaal gevelsysteem, dat in een golvende beweging rond de bestaande hoofdstructuur lijkt geweven. Met dank aan Bastion Architecten uit Belsele, dat het oude kantoorgebouw van een impressionante make-over voorzag.
Ontdubbelde gevel
Vanaf de autostrade lijkt het gebouw een gesloten monoliet die in drie zigzaggende lagen is opgebouwd. Kom je dichterbij, dan verandert het beeld volledig. De gevel bestaat uit een stalen substructuur, schijnbaar opgehangen aan het bestaande betonnen basisskelet. Een opmerkelijke constructie die schippert tussen geslotenheid en transparantie en voor een opvallende schaduwwerking en merkwaardig lijnenspel zorgt tussen de binnen- en buitenschil. ‘Perceptie is eigenlijk alles bij dit gebouw’, vertelt architect Rob Lamot. ‘Het bestaande gebouw was een typisch kantoor van de jaren zeventig. Een klassieke prefabbetonstructuur zonder isolatie, wat in feite inhield dat het één grote koudebrug was. Bij de renovatie waren daarom twee zaken belangrijk. Enerzijds moest de schil geïsoleerd worden conform de huidige energiestandaarden. Anderzijds moest de gevel ook visueel iets toevoegen. Het kantoorgebouw bevindt zich op een belangrijke zichtlocatie langs de A12 ter hoogte van Willebroek. Dagelijks passeren er duizenden automobilisten. Het gebouw moest een bepaalde architecturale waarde en uitgesproken identiteit hebben die het herkenbaar en onderscheidend maakt. Uiteindelijk ontstond het idee om te werken met een ontdubbeld gevelsysteem met verticale lamellen die voor een abstract maar speels lijnenspel zorgen. Afhankelijk van het perspectief resulteert dat in een dynamisch open en gesloten gevelbeeld met een hoge belevingswaarde. Hoe groter de afstand, hoe abstracter het beeld. Kom je dichterbij, dan merk je duidelijk de gelaagdheid, ritmiek en transparantie.’
Doorgedreven zonnewering
De golvende lijnvoering van het gevelsysteem komt niet alleen overdag goed tot uiting. ’s Avonds wordt de ritmiek van de staalstructuur extra geaccentueerd door specifieke belichting die nog een extra dimensie toevoegt aan de uitstraling van het gebouw. Toch heeft de ontdubbelde gevelconstructie niet enkel een esthetische functie. Ze doet ook dienst als doorgedreven zonnewering. Tijdens de zomermaanden warmen de ruimtes veel minder snel op, waardoor er minder energie gaat naar het koelen. Bovendien is de tussenruimte die ontstaat tussen de twee gevelstructuren per verdieping ingericht als een volwaardige onderhoudszone. ‘Een van de problemen waarmee het gebouw kampte was oververhitting in de zomer’, legt Lamot uit. ‘Er is veel glas, maar dat leidt er ook toe dat je de warmte naar binnentrekt. De ontkoppelde stalen gevelstructuur lost dat euvel op. Bovendien behoud je ook van binnen op elk moment het uitzicht op de omgeving. Ook dat was van belang. De architecturale uitstraling van het gebouw aan de buitenkant mocht niet in de weg staan van de beleving binnen.’
Buitenruimte binnen staalstructuur
In een hedendaagse kantooromgeving wordt meer en meer de kaart getrokken van de collectieve sfeer en werking. Zo ontstaat er een interessante kruisbestuivingen tussen de verschillende gebruikers. Ook de invulling van dit gebouw speelt in op dat principe en overstijgt de klassieke individuele kantooropvatting. Het interne organigram werd volledig herbekeken in functie van meer comfort en beleving én een volwaardige nieuwe buitenruimte. De individuele kantoorfuncties werden ondergebracht op het gelijkvloers. Het restaurant en sociale ruimtes kwamen op de eerste verdieping, de landschapskantoren en boardroom op de tweede verdieping. Aansluitend werden twee terraszones voor de medewerkers geconstrueerd, opgetild boven het maaiveld en geklemd binnen een imposante vrijstaande stalen vakwerkconstructie die knipoogt naar de gevelstructuur. ‘Voorheen was er een kleine buitenruimte die zich als het ware op de parking bevond’, verduidelijkt Rob Lamot. ‘Het was een koude ruimte zonder belevingswaarde. Daarom werd ten noorden van het gebouw een imposante vrijstaande stalen vakwerkconstructie toegevoegd als vrije vertaling van de gevelstructuur. Daartussen werden twee nieuwe terraszones geïntegreerd, aansluitend op het restaurant en de boardroom. Beide ruimtes krijgen een extra dimensie omdat ze geschakeld zijn met de buitenruimtes.’
Behoud en vernieuwbouw
Duurzaamheid is een belangrijk thema in de hedendaagse architectuur. Voor eigenaar Goodman vormt het een speerpunt in haar strategie om circulair vastgoed en netto-positieve ruimte te ontwikkelen en exploiteren. Om die reden kozen de architecten bewust voor renovatie en niet voor nieuwbouw. Het bestaande werd zoveel mogelijk gerecupereerd, waarbij de balans tussen oud en nieuw een belangrijk uitgangspunt vormt. Ook binnen zijn zoveel mogelijk elementen bewaard gebleven. Technieken werden in het zicht geplaatst en mee betrokken bij het interieur als knipoog naar de industriële site. Interne betonstructuren zoals ribbenvloeren en balken zaten voorheen verscholen achter verlaagde plafonds. Die zijn nu in het zicht gebracht en krijgen extra visuele en akoestische kwaliteit door de toevoeging van houtwolcementpanelen. Bovendien dragen de ribbenvloeren aanzienlijk bij aan de energie-efficiëntie. Om te verwarmen en koelen maakt het gebouw gebruik van een warmtepomp die warme en koude lucht via ingebouwde ventilo-convectoren naar de verschillende ruimtes verdeelt. Het noodzakelijke kanaalwerk integreerden de architecten in de plenum-zone tussen de bestaande ribbenvloer en de toegevoegde akoestische houtwolcementpanelen. ‘Door die ingreep hebben we zo’n zeventig procent aan kanalen uitgespaard’, aldus Rob Lamot. ‘Het duurzaamheidsaspect was uiteraard erg belangrijk binnen dit project. Al gaat het verder dan energie-efficiënte oplossingen. Wat we willen aantonen is dat het niet altijd noodzakelijk is om een oud gebouw te slopen in functie van een nieuw. Ook dat is duurzaamheid en circulair bouwen. Ondanks het feit dat we de bestaande basisstructuur hebben behouden, hebben we niet ingeboet aan ontwerpvrijheid. Integendeel, het maakt het project net boeiender.’
Tekst: Bart De Maesschalck
Foto’s: Jo Van den Borre (Infosteel), Koen Van Damme