GRAUX & BAEYENS architecten
Wachtgevel opgewaardeerd in compacte en hedendaagse doorzonwoning
Het is lang een gewoonte geweest om gevels aan de straatzijde zoveel als mogelijk af te sluiten omwille van de privacy. GRAUX & BAEYENS architecten vindt dit net een gemiste kans om interessante relaties met de omgeving aan te gaan. Dit project is een voorbeeld van hoe open gevels in dialoog treden en mensen aansporen tot interactie. Het perceel waarop werd gebouwd maakte deel uit van een ruime tuin van de naastgelegen woning. Met het oog op een verkoop van een deel van deze tuin, werd de tuin in twee loten opgesplitst, elk geschikt voor een toekomstige rijwoning. In het kader van verdichting en inbreiding, een heel actueel thema, verklaarden de stadsdiensten zich hiermee akkoord. Omdat er in de toekomst een kans bestaat dat er nog een woning tussen wordt gebouwd, moest er dus een wachtgevel worden voorzien.
Het aanpalende perceel wordt gebruikt als tuin en oprit voor de rechterbuur en zal in de nabije toekomst dus nog niet bebouwd worden. GRAUX & BAEYENS architecten heeft bij het ontwerp van de nieuwe rijwoning dan ook rekening gehouden met de mogelijke permanente situatie van dit inbreidingsproject. Koen Baeyens: ‘We hebben de woning in se ontworpen als een halfopen bebouwing en niet als een gewone rijwoning. Vandaar onze keuze om de wachtgevel deel te laten uitmaken van de compositie van de voorgevel en op die manier een al dan niet tijdelijke derde gevel te creëren. Geen traditioneel blinde gevel dus, maar een verrijking voor het straatbeeld. Anderzijds waren we er ons wel van bewust dat het een wachtgevel bleef. Naar materialisatie toe hebben we dan ook gekozen voor gewone traditionele leien als gevelbekleding die we over het dak heen hebben getrokken, zowel vooraan als achteraan.’
Een tweede belangrijke ingreep van GRAUX & BAEYENS architecten, was de keuze voor een doorzonwoning. Zowel de voor- als de achtergevel zijn volledig beglaasd. Zeker bij een voorgevel aan de straatzijde geen evidentie. Basile Graux: ‘Wij vinden het een meerwaarde als een hedendaagse stadswoning de mogelijkheid creëert om desgewenst de interactie met de straat en de buurt op te zoeken. Wij wilden een woning creëren waar relaties met de omgeving gestimuleerd worden. Vandaar ook de terrassen bij strategische plaatsen als de keuken op het gelijkvloers en de leefruimte op de eerste verdieping.’ Die buitenplekken zijn daarnaast ontstaan door het gevelvlak deels terug te trekken zodat er op de voortuinstrook een wagen kon geparkeerd worden. Dezelfde oefening werd achteraan ook toegepast. De schuine gevels worden ‘rechtgetrokken’ door een betonnen voorzetwand, waardoor de indruk wordt gewekt dat het een volledige betonwoning betreft. Het voordeel van de terrassen en luifels die daardoor ontstaan, zijn niet enkel de interactie met de omgeving, maar ze helpen ook tegen overbezonning.
Deze doorzonwoning speelt perfect in op de vraag van de klant naar veel licht, zicht en onderlinge relatie. Niet alleen aan de buitenzijde, maar zeker ook binnenin. Door een kelder te voorzien, hadden ze op de andere verdiepingen minder berging nodig waardoor zowel het gelijkvloerse als de eerste verdieping een volledig open plan kent. Dit versterkt de onderlinge relaties tussen de leefruimtes die verticaal met elkaar verbonden zijn door vides en lichtstraten. In de kelder is er, behalve bergruimte, een bureau opgenomen die diagonaal zicht heeft op de keuken. Vandaar heb je dan weer diagonaal zicht op de living die baadt in het licht en in alle richtingen interessante doorzichten biedt met zowel voor- als achteraan een aangenaam terras. Koen Baeyens: ‘Wonen op de eerste verdieping biedt tal van voordelen. Waar mogelijk, passen wij dat graag toe. Je hebt een mooi zicht op bomen en een aangenaam binnengebied waar je dankzij de terrassen vaak en snel van kan genieten zonder dat je via trappen naar beneden moet of meteen nat wordt. Overal zijn houten schuiframen in afzelia die naar buiten open draaien en zo voor veel leefcomfort zorgen.’
De grote vide in de vorm van een driehoek is op mensenmaat. Die zorgt ervoor dat je nog voldoende ruimte hebt voor de trap maar dat de afstand tussen de leefruimtes korter wordt. Tegelijkertijd beperk je de verloren ruimte. Behalve een toilet op het gelijkvloerse en enkele kolomkasten die daar een spontane buffer vormen naar de straat, krijg je dus een aangename open woning. Waar de schuine lijn en het dak samen komen in de badkamer op de tweede verdieping, besloot GRAUX & BAEYENS architecten het plafond vroeger te stoppen waardoor je toch een rechttoe rechtaan badkamer krijgt. In de driehoek die zo overblijft werd een badmeubel geplaatst en de vrijgekomen restruimte wordt opgefleurd met plantjes en speelgoed van de kinderen. Op deze verdieping bevindt zich eveneens de master bedroom. Met de laatste trap komen we uiteindelijk op de derde verdieping die de flexibiliteit in zich draagt om twee kinderkamers te herbergen die via veluxen natuurlijk licht ontvangen.
GRAUX & BAEYENS architecten werkt graag met beton omdat het mooi veroudert en imperfecties verdraagt. Om budgettaire redenen is een volledige betonwoning niet altijd mogelijk en gezien de wachtgevel hier niet nodig. Het beperkt zich tot enkele structurele elementen zoals de voor- en achterwand die zorgen voor de luifels en terrassen en de centrale trap. Een huzarenstuk om die laatste ter plaatse te storten, maar essentieel. Basile Graux: ‘Het ruwe van de trap zorgt voor cachet tussen de meer high end afwerking van de andere, gebruikte materialen zoals het eiken parket op de bovenste verdiepingen, het houten meubel in de keuken dat net als het buitenschrijnwerk in afzelia is vervaardigd, de microtopping vloer in keuken en eethoek en de stalen balustrades die zowel binnen als buiten identiek zijn. Op die manier gaan die materialen elkaar versterken.’ Tussen die eerlijke, betonnen elementen in, die na het storten enkel bovenaan afgepolierd werden, heb je dan een vrij compacte woning verspreid over vijf bouwlagen met daarin een programma gepuzzeld die – misschien tegen alle verwachtingen in – de regels van de logica volgt.
Hetzelfde geldt voor het lijnenspel dat ontstaat door het terugtrekken van de gevel. Daar hebben ze bij GRAUX & BAEYENS architecten vooraf heel veel aandacht aan besteed om er nadien net geen aandacht aan te moeten besteden. Alle ontstane driehoeken zijn optimaal benut waardoor de lijnen mooi samenvallen en het geheel eenvoudig overkomt. Als architect is het belangrijk om een standpunt in te nemen, ook in het verhaal van inbreiding of wachtgevels. Dat hebben GRAUX & BAEYENS architecten in dit project zeker en vast gedaan. Er is een meerwaarde gecreëerd maar de grootste voldoening beleven ze aan het feit dat de gehoopte interactie met de omgeving zijn vruchten afwerpt bij de bewoners. Koen Baeyens: ‘Er wordt gretig gebruik gemaakt van de terrassen vooraan. Wonen is in dialoog treden met de mensen om ons heen. Als architect kan je dit stimuleren met je ontwerp. Zeker in de stad moet je de dialoog met het straatbeeld terug aangaan in plaats van ons achter gevels te verstoppen. Zo breng je ook leven op straat en krijg je buren die elkaar opnieuw gaan kennen. Als ontwerpers vinden we het boeiend om veel van deze scenario’s aan bod te laten komen bij het ontwerpend onderzoek naar een hedendaagse stadswoning.’
Tekst: Sam Paret
Foto’s: Dennis De Smet
GRAUX & BAEYENS architecten
Désiré Fiévéstraat 34 – 9000 Gent
t. 09 330 34 93
info@graux-baeyens.be – www.graux-baeyens.be