i.s.m.architecten
Mooi evenwicht tussen tuin, duin en woning
Een toevluchtsoord. Een plek om te ontsnappen aan de hectiek van het dagelijkse leven en de stad. Dat hadden de bouwheer en -vrouw in gedachten toen ze hun oog hadden laten vallen op een perceel aan de kust, op de rand van een natuurgebied. In dat terrein, dat in feite een grote duin was, zat een aanzienlijke helling. De vraag die zich dan stelt is of je die al dan niet behoudt. Voor de ontwerpers was dat een uitgemaakte zaak: de duin moest behouden blijven. Meer nog, de woning moest daar bovendien op een zo natuurlijke mogelijke manier deel van uitmaken.
Die essentiële relatie tussen woning en natuur vormde de basis voor het concept dat werd bepaald door Paul Ibens en i.s.m.architecten. De uiteindelijke architecturale vormgeving werd gerealiseerd door i.s.m.architecten. Om de impact van de woning op de duin en de omgeving te beperken, werd besloten om die er half in te schuiven. Dit zorgt ervoor dat je nauwelijks merkt dat het hier om een woning van twee verdiepingen gaat. Om dat effect te versterken werden de verschillende volumes trapsgewijs gestapeld zodat ze de glooiing van het landschap volgen. Half ingegraven geeft de woning zich zo maar met mondjesmaat vrij aan zijn omgeving. Enkel met een wandeling doorheen de tuin rond de woning krijg je inzicht in hoe de twee gestapelde volumes zich tot elkaar en tot hun omgeving verhouden. Er is een duidelijk onderscheid tussen de volumes, niet alleen visueel maar ook naar programma. Het was immers de wens van de klant om een verdieping voor de kinderen en een verdieping voor henzelf te hebben die los van elkaar kunnen bestaan. Met de flexibiliteit om nu als weekendhuis te dienen maar misschien in een later stadium als definitieve stek te fungeren. De twee verdiepingen zijn dus opgevat als twee woonentiteiten die samen één woning vormen.
De woning oriënteert zich naar het zuidelijk gelegen natuurgebied via grote terrassen en een volledig opengewerkte gevel. Daardoor beleef je de relatie tussen gebouw en omgeving hier maximaal. In contrast daarmee heb je verder vrij gesloten gevels waarin wel weldoordachte perforaties zijn gemaakt, bijvoorbeeld op het eind van de circulatieassen waardoor mooie doorzichten ontstaan.Koen Pauwels: ‘Die zorgen bovendien voor het binnentreden van het natuurlijke ochtend-en avondlicht en geven daarnaast perspectief en richting op het einde van elke gang. De achtergevel is gesloten, met uitzondering van één welgemikt raam dat uitgeeft op het achterliggende, meer gestructureerde deel van de tuin en het tuinhuis achteraan het perceel. Van daaruit lijkt de woning als een monoliet die in de tuin werd ingegraven en ontstaat er een mooi evenwicht tussen tuin, duin en woning.’
Door de positionering van die gevelopeningen wou i.s.m.architecten dat er ook binnenin aandacht werd besteed aan de relatie tussen de woning en de natuur. Daardoor is er immers steeds visueel contact. Niet alleen met de aangelegde tuin achteraan maar ook met de groene wildbegroeiing van het naastgelegen perceel. Die werd door landschapsarchitect Erik Dhont mee opgenomen als een tuinwandeling rondom de woning.
Het gebouw zelf, dat je betreedt via de zijgevel, bestaat dus uit twee volumes, gescheiden door een binnenstraat/garage. Op de gelijkvloerse verdieping hebben de kinderen hun eigen stek inclusief leefruimte, kitchenette en badkamer. Die bereiken ze via een aparte voordeur in de binnenstraat die dit woongedeelte scheidt van een sas met daarin de lifthal, technische ruimtes en de inkomhal naar het bovengelegen woongedeelte van de ouders dat nagenoeg eenzelfde programma kent. De organigrammen van de twee verdiepingen volgen ook hetzelfde concept: via een gang die als langsas tegen de achtergevel ligt, loop je langs slaapkamers, badkamer, keuken, eetkamer en leefruimte die allen geënt zijn op het zicht op het zuidelijk gelegen duinenlandschap. Enkel de badkamer van de ouders is ingesloten, maar ontvangt via een dakkoepel net boven de douche, rijkelijk licht.
Op het gelijkvloers geven alle vertrekken uit op het half ingegraven en verdoken terras, op de verdieping openen alle vertrekken zich naar het grote zuidterras dat zich boven het woongedeelte van de kinderen bevindt en van waaruit er zicht is op de wilde zijtuin en het tegenoverliggende natuurgebied. Het aanhouden van dit eenvoudige en pure planconcept op beide verdiepingen, zorgt voor rust en evenwicht in de beleving van de ruimtes.
Die rust en evenwicht wordt versterkt door het doorgedreven en eenduidig materiaalgebruik, zowel binnen als buiten. Wim Van der Vurst: ‘Een ontwerp vertrekt niet van een materiaal, maar is daar een gevolg van. Het is niet zo dat wij een betonwoning voor ogen hadden, maar door esthetische en klimatologische overwegingen is het via een natuurlijk proces wel zo geëvolueerd. Die lijn hebben we nadien wel ostentatief doorgetrokken in functie van die rust en dat evenwicht.’ De gevels zijn uitsluitend opgetrokken in prefabbetonelementen en glas. Een betonnen keermuur begeleidt de duin via het terras van de kinderen naar boven. De betonnen luifelconstructie is tegelijkertijd de draagstructuur van de woning zelf want die betonbalken die zowel structurerend als constructief werken, lopen ook binnenin door en blijven daar zichtbaar. De zacht doorhangende witte nylondoeken van de zonnewering in de zuidgevel die langs de uitstekende betonbalken glijden, zorgen ervoor dat de gevel niet als een rigide blok overkomt maar eerder voortdurend in beweging lijkt te zijn. Een continu veranderende voorgevel dus, afhankelijk van de lichtinval van de zon.
Binnen zijn de vloeren van de leefruimtes in polybeton, die van de slaapkamers in op maat gemaakte houtpanelen in eiken parket. Die panelen krijgen vorm door de grijze voegen die het raster volgen van de raampositioneringen en doorlopen in de natuurstenen terrastegels. Deze vorm van detaillering draagt bij aan de rust die je ervaart. Alle ramen zijn uitgevoerd in aluminium, de zuidgevel met dunne profielen van Panorama en in de andere gevels met Reynaers. In de sanitaire ruimtes werd met witte kwartsvloer gewerkt. Al het vaste meubilair werd uitgevoerd in eikfineer en zorgt samen met de Kelim tapijten en de leembezetting die gebruikt werd als wand- en plafondafwerking voor een warme toets. Wim Van der Vurst: ‘Die leembezetting geeft een zachte structuur en korrel waar het licht bovendien heel mooi op valt en breekt. Dat maakt dat je binnenin nooit een kil gevoel hebt wat mensen van een betonwoning vaak verwachten. Die zoektocht naar een evenwicht in de combinatie van materialen vinden wij belangrijk.’ Het losse meubilair in aluminium en plexiglas werd op maat ontworpen door Paul Ibens. Het gebruik van inox en glas voor schuifdeuren, keukenwerkbladen, verlichtingsarmaturen en kraanwerk geven verder detail aan het interieur dat door i.s.m.architecten opgevat is als een zuiver en rustig canvas dat ze de bewoners wilden aanbieden om in gebruik te nemen. De sfeervolle en op maat gemaakte TL-verlichting van Lumco draagt daar zeker toe bij.
Hoewel de woning groot kan ogen, valt dit in realiteit best mee. De kwaliteit van dit project zit volgens i.s.m.architecten vooral in het ruimtegevoel dat er heerst, meer dan in de vierkante meters. Het grote zuiderterras speelt daarin uiteraard een grote rol. i.s.m. architecten zoekt altijd naar de best mogelijke architectuur als antwoord op de vragen en wensen van de klant en de omgeving. Koen Pauwels: ‘De sterkte van dit project ligt zowel bij de bouwheer die er erg in geloofde maar zeker ook in de samenwerking met Bataille & iBens. Daardoor is het geen louter invullen van architectuur geworden, maar het continu bekijken van de woning, zowel van binnenuit als van buitenuit. Het plan is meer dan enkel een opbouw van gevelzichten. De perspectieven, hoe ruimtes in elkaar overlopen en binnenzichten op hetgeen buiten gebeurt was hier minstens even belangrijk en heeft volgens ons zelfs bijgedragen tot het mooie gevelzicht dat er nu is. Wij geloven in architectuur waarbij interieur en exterieur elkaar versterken. Zo kom je tot betere resultaten.’
Tekst: Sam Paret
Foto’s: Luis Diaz Diaz
i.s.m.architecten
De Merodelei 2 b 4 – 2600 Berchem
t. 0473/89.47.502 – t. 0478/23.07.19
info@ismarchitecten.be – www.ismarchitecten.be