POLO Architects
De werkplek van morgen is veel meer dan een aaneenschakeling van anonieme eilanden. Het is een omgeving die interactie stimuleert en waar samenhorigheid even belangrijk is als productiviteit. Leven en werken staan er op één lijn, mensen voelen zich er verbonden en geborgen. Veel daglicht, groen, buitenruimtes, flexibele zones en geschakelde verdiepingen: architectuur speelt een almaar belangrijker rol in de manier waarop we vandaag samenwerken. “De essentie van een kantoorruimte is dat collega’s elkaar kunnen zien en het gevoel hebben bij elkaar te horen”, vertelt Mauro Poponcini van POLO Architects. In de Europese wijk in Brussel leverde het bureau zopas Quartz af, een kantoorgebouw in opdracht van vastgoedvennootschap COFINIMMO dat het ‘Excellent’ BREEAM certificaat behaalde. Het profileert zich als een open huis, gekenmerkt door een flexibele en transparante organisatie van plateaus die niet alleen bijdragen aan een optimale workflow, maar ook voldoende ruimte laten voor contemplatie. “De snelle tijd waarin we leven vraagt om een humane architectuur met een grote belevingswaarde. We worden om de oren geslagen met cijfers die de duurzaamheid van gebouwen prediken, maar reële duurzaamheid zit vervat in de intrinsieke ruimtelijke kwaliteiten van een gebouw. De essentiële bedoeling van een kantoorgebouw als Quartz is de gebruiker te inspireren tot bijzondere dingen.”
Quartz is een gebouw met twee gezichten, bepaald door het verschil in oriëntatie en karakter van de twee aanliggende straten. Het bevindt zich namelijk op de hoek van de Kunstlaan en de Jozef II-straat in Brussel. De eerste is een statige ruime boulevard met mooie bomenrijen, de tweede een smalle straat gevangen tussen anonieme kantoorgebouwen. “Quartz vormt een wit baken in een rij van grauwe stadspanden”, legt Mauro Poponcini uit. “Het is integraal opgetrokken in glas en wit architectonisch beton, maar elke gevel is toch apart geprononceerd. Door de zuidelijke oriëntatie en het gesloten karakter van de Jozef II-straat hebben we daar gekozen voor een veeleer introvert gevoel. De raampartijen zijn voorzien van grote, horizontale lamellen, mede om de hoogstaande zon in de zomer op te vangen. Ter hoogte van de Kunstlaan is het gevoel helemaal anders. Het kantoorgebouw ligt ietwat teruggetrokken in de bocht van de kleine Brusselse Ring, een locatie met erg veel zichtbaarheid. De boulevard wordt er breder, waardoor er een aangename restruimte ontstaat met hoogstammige bomen. Dat groene karakter is maximaal opgenomen in het ontwerp. Hier is het gebouw heel extravert en uitnodigend: aan de buitenkant zijn gevlochten inox gordijnen bevestigd die de huiselijke sfeer en open relatie met de stad verder benadrukken. We keren de volgorde in feite om: het interieur komt schijnbaar aan de kant van het publieke domein te liggen. Naargelang van de stand van de zon kunnen de gordijnen elektrisch open- of dichtgeschoven worden, maar door de transparantie is er altijd een dialoog met de stad.”
Quartz vervangt een oud kantoorgebouw waarvan de basisstructuur niet langer voldeed aan de hedendaagse normen. Bijzondere aandacht ging dan ook uit naar een kwalitatieve integratie in het stedenbouwkundig weefsel. Om in harmonie te zijn met de omgeving wordt de heersende bouwhoogte overal gevolgd. Tegelijk komt het nieuwe gebouw los van de neutrale architecturale context. Vooral aan de Kunstlaan vormt dit de aanzet van een bijzondere speling van volumes. Het kantoorgebouw sluit aan op de kroonlijst van het naburige pand, maar krijgt vervolgens meer hoogte en ritme dankzij verschillende in- en uitsnijdingen. Er ontstaat een opeenstapeling van horizontale plateaus, onderling gescheiden door genereuze, kamerhoge glaspartijen die de nadruk leggen op de ruimtelijkheid en hoge plafonds binnenin. Bovendien lijkt het gebouw te zweven boven de straat. De Kunstlaan loopt twee meter op richting de hoek. Dat hoogteverschil wordt opgevangen door een spits toelopende plint in natuursteen. Daarnaast wordt de gevel in de Jozef II-straat teruggetrokken ten opzichte van de rooilijn. “Door beide ingrepen gedraagt het complex zich vanaf de eerste verdieping als een autonoom zwevend volume”, legt Poponcini uit. “De positie van de inkom op de hoek, duidelijk geaccentueerd door een opmerkelijke betonrand, zorgt voor nog meer dynamiek. Die gemarkeerde ingang is heel uitnodigend en mondt uit in een genereuze lobby, ontworpen en geproportioneerd als een plaats van ontmoeting.”
Al vanaf de straat valt het op: het duikende doorzicht tot in de tuin. Vanaf de Joseph II straat kan je in dalende lijn dwars doorheen het gebouw kijken. Het publieke ‘gelijkvloers’ beslaat twee verdiepingen, waarvan er zich één ondergronds bevindt op het niveau van een grote buitenruimte. Een zwevende buitentrap, uitgewerkt in architectonisch beton, fungeert als verbinding tussen beide niveaus. Mauro Poponcini: “Een maximale transparantie op het niveau van het maaiveld was voor ons essentieel. Daar wordt de directe link gemaakt met het publieke domein. Toch is er meer nodig dan alleen een connectie met de straat als je voldoende beleving wil. We hebben het bestaande binnengebied achteraan verlaagd tot op kelderniveau en weer groen gemaakt. Door deze tuinverdieping en het gelijkvloers vervolgens te laten samenvloeien, ontstaat er een dubbelhoge ruimte die verschillende zichten combineert met een enorme ruimtelijkheid en daglichttoetreding. Op sommige plaatsen kan je vanop de straat door de grote glaspartijen rechtstreeks tot in de achterliggende tuin kijken. Ook via de toegang tot de ondergrondse parking vooraan krijgt de voorbijganger daar zicht op.”
De zichten op de tuin en omgeving worden in het gebouw verder versterkt door grote vides met trappen. Zij koppelen de verdiepingen en bevorderen de interactie tussen de verschillende werkvloeren. Die samenhorigheid wordt ook op elk afzonderlijk niveau verder uitgewerkt. Zo zijn er twee kernen voorzien: één centraal in de oksel van het gebouw en één in een strategisch gekozen uithoek. Die eerste verbindt een atypische brandgang met de terrassen aan de achterkant: het is een glazen volume, dat ervoor zorgt dat het contact tussen de naburige werkzones en kantoorruimtes niet onderbroken wordt. “Elke keuze is gemaakt om niet alleen de fysische, maar ook de mentale afstand tussen mensen te verkleinen. Quartz is een instrument dat handvatten biedt om de werkbeleving anders en vooral beter te maken. POLO Architects staat voor een kruisbestuiving van stedenbouw, architectuur en interieur. Daarnaast is er een speciale cel die in samenwerking met onafhankelijke wetenschappers en academici ontwerpend onderzoek doet. Vanuit die geïntegreerde aanpak gaan we constant op zoek naar nieuwe methodieken om antwoorden te bieden op belangrijke stedenbouwkundige en maatschappelijke vraagstukken. Een ontwerp vertrekt altijd vanuit een specifieke context. Voor ons gaat het erom de plek te lezen en kansen te ontdekken om het gebouw zowel op sociaal als op maatschappelijk vlak duurzaam te maken.”
Tekst: Bart De Maesschalck
Foto’s: Stijn Bollaert, Georges De Kinder